Rolnictwo to specyficzna forma działalności – gospodarstwo wiejskie stanowi ścisłe połączenie gospodarstwa domowego oraz rolniczej działalności gospodarczej. Nie mamy tutaj do czynienia z tradycyjnym przedsiębiorstwem, gdzie zatrudnia się pracowników. Wszelkie prace wykonywane są przez właścicieli gospodarstwa wiejskiego, a także członków ich rodzin. Głównym celem jest oczywiście uzyskanie środków niezbędnych do utrzymania domostwa, a także zabezpieczenia potrzeb życiowych. Wymaga to racjonalnego dysponowania budżetem. Dotyczy to m.in. rozsądnego planowania wydatków.
Wydatki związane z gospodarstwem rolnym
Pierwsza grupa wydatków jest powiązana z gospodarstwem rolnym. Wiadomym jest, że to podział umowny. Często nie można jednoznacznie określić, jaka część rachunków generowana jest przez gospodarstwo rolne, a jaka przez gospodarstwo domowe. Zrozumiałym jest to, że obie grupy wydatków mieszają się ze sobą, gdyż stanowią one jedną całość. Mowa tutaj o kosztach związanych z np. poborem energii, czy też wody. Właśnie dlatego wszelkie szacunki mają zwykle charakter umowny.
Wydatki związane z gospodarstwem rolnym można podzielić na kilka podkategorii. Pierwszą z nich są podatki oraz ubezpieczenia. Mowa tutaj o m.in. podatku rolnym, ubezpieczeniu upraw, ubezpieczeniu zwierząt, ubezpieczeniu budynków gospodarczych od zdarzeń losowych, ubezpieczeniu maszyn i pojazdów rolniczych, ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego, ubezpieczeniu społecznym rolników i osób zamieszkujących gospodarstwo.
Kolejną podgrupą są wydatki związane z zakupem środków niezbędnych do produkcji rolnej. Dotyczy to m.in. pasz dla zwierząt, nawozów, środków ochrony roślin, części zamiennych do sprzętu rolniczego, paliwa do pojazdów i maszyn rolniczych, nowego sprzętu rolniczego. Wydatków w gospodarstwie rolnym jest o wiele więcej, więc ciężko byłoby wymienić je wszystkie. Należy wziąć pod uwagę koszty związane z m.in. opieką weterynaryjną zwierząt, remontem budynków gospodarczych, konserwacją maszyn i pojazdów, zakupem odzieży i akcesoriów roboczych.
Innym istotnym aspektem są wydatki związane z kredytami rolniczymi.
Kredyty są zaciągane przez rolników z różnych względów, jednym z podstawowych jest fakt, że niejednokrotnie rolnicy muszą czekać na otrzymanie zapłaty przez wiele miesięcy. Obecnie wiele gospodarstw posiada nawet po kilka kredytów rolniczych. Kredyty rolnicze nie zawsze są na preferencyjnych warunkach. Zdarza się, że rolnicy są zmuszeni zaciągać kredyty na nie przewidziane inwestycje a takie kredyty mogą być droższe.
Wydatki związane z gospodarstwem domowym
Gospodarstwo wiejskie to również wydatki związane z prowadzeniem domu. Są to koszty, które ponosi każdy przeciętny człowiek. Do tej grupy można zaliczyć wydatki związane z zakupem m.in. żywności, środków higienicznych, odzieży, obuwia, mebli, sprzętów gospodarstwa domowego, a także wielu innych. Oprócz tego ponoszone są wydatki związane z ochroną zdrowia, ogrzewaniem domu, dostarczaniem wody, zużyciem energii elektrycznej, zużyciem wody, odprowadzaniem ścieków i odpadów, leczeniem, edukacją, komunikacją, rozrywką, transportem itd.
W gospodarstwie wiejskim nie można często oddzielić wydatków na rolnictwo od wydatków na dom. Dla przykładu – wszystkie budynki podpięte są do jednego licznika energii elektrycznej, przez co nie znamy dokładnej wysokości wydatków na dom i działalność rolniczą. Właśnie dlatego gospodarstwo wiejskie traktowane jest jako całość, co zdecydowanie utrudnia zarządzanie posiadanymi zasobami.